“Bewonersparticipatie heeft de toekomst”
Namens Neimed is Jos Reinders al ruim 4 jaar intensief betrokken bij bewonersinitiatieven in Heerlen-Noord. Hij mag daarom met recht een specialist genoemd worden op het gebied van bewonersparticipatie. Wij gingen uitgebreid met Jos in gesprek. “Bewoners hebben goede ideeën, maar weten vaak niet waar ze moeten beginnen.”
Jos, je werkt bij Gebrookerbos. Kun je uitleggen wat dat is?
“De naam Gebrookerbos heeft te maken met Hoensbroek, dat ook wel Gebrook wordt genoemd. Open Universiteit, Neimed en Gemeente Heerlen zijn de initiatiefnemers van dit project, dat in 2014 tot stand kwam. Het initiële plan was om diverse groene gebieden in Heerlen-Noord opnieuw te ontwikkelen met hulp van bewoners en die gebieden vervolgens te koppelen aan toeristische landmarks in het gebied. Hierdoor wilden de initiatiefnemers toeristen langer binden dan alleen maar een dagje uit. Later kwam het accent meer te liggen op burgerbetrokkenheid en groeide Gebrookerbos uit tot een netwerk van zelfstandige burgerinitiatieven in Heerlen-Noord.”
Je functienaam is Brooker. Wat houdt dat in?
“Deze naam is afgeleid van Gebrookerbos, maar er zit verder geen diepere betekenis achter volgens mij. Als Brooker verbind en ondersteun ik bewonersinitiatieven in Heerlen-Noord. Door de krimp kent dit gebied veel braakliggende terreinen, zoals voormalige sportvelden. De bewoners trekken zich dat aan en hebben goede ideeën voor de invulling van deze ruimtes. In veel gevallen weten ze echter niet waar ze moeten beginnen om deze plannen te realiseren. Daarbij kom ik om de hoek kijken.
Ik luister naar de initiatiefnemers en verbind ze met de juiste partijen. De accountmanagers van Gemeente Heerlen zijn waardevol in dit proces. Zij zijn de vaste contactpersonen van de initiatiefnemers en regelen alle bureaucratische zaken. Het eigenaarschap van de initiatieven blijft bij de bewoners liggen.”
Is Gebrookerbos succesvol?
“Dat denk ik wel, ja. Sinds 2014 hebben bewoners 72 ideeën aangemeld, waarvan er inmiddels 30 in ontwikkeling of al gerealiseerd zijn. Tot nu toe is maar liefst 320.000 vierkante meter grond opnieuw leefbaar gemaakt. Dat verschilt van kleinere moestuinen zoals de Vergeten Groenten Tuin tot het grote Schurenberger Park in Hoensbroek.”
Je bent bekend met BUITEN. Wat vind je van deze werkwijze?
“Ik ken BUITEN onder meer van de plannen voor de voormalige locatie van het Broeklandcollege in Hoensbroek, waarbij ik inmiddels ook betrokken ben als Brooker. BUITEN is een bijzonder project. Nooit eerder heb ik een groot bedrijf als L’Ortye bewoners zien ondersteunen bij het realiseren van hun plannen. Het is een nobel streven om bewoners te helpen, zodat ze zich weer prettig en veilig voelen in hun wijk.
Ik vind het mooi dat L’Ortye open en eerlijk is over het feit dat er uiteindelijk ook inkomsten moeten kunnen worden gegenereerd, omdat de schoorsteen van het bedrijf moet roken en de medewerkers moeten worden betaald.”
Zie jij kansen voor een samenwerking tussen Gebrookerbos en BUITEN?
“Ik heb onlangs een goed gesprek gehad met Jean en Vivien L’Ortye. Naast ‘Broekland’ staan er namelijk meer bewonersinitiatieven in de steigers waarbij BUITEN een rol kan spelen. Ik heb hun daarom 5 voorbeelden getoond van initiatieven die de hulp van BUITEN goed kunnen gebruiken. Bij 3 initiatieven zagen Jean en Vivien wel mogelijkheden tot samenwerking, dus dat is goed nieuws.
BUITEN en Gebrookerbos gaan geen contracten afsluiten, ons woord is genoeg. Als ik een initiatief tegenkom waarbij ik mogelijkheden zie voor BUITEN, dan verbind ik beide partijen met elkaar. Daarbij tast ik de autonomie van het initiatief en van BUITEN niet aan.”
Hoe zie jij de toekomst van werken met bewonersinitiatieven?
“Ik denk dat het alleen maar gaat groeien in de toekomst. Waarschijnlijk niet zo hard als in Heerlen-Noord, maar samenwerken met bewoners ís de toekomst, daar komt geen enkele overheid meer omheen.
Mensen worden uitgedaagd om bij te dragen aan een betere leefomgeving en zien ook in dat ze als bewoners invloed kunnen uitoefenen en het verschil kunnen maken. Ook overheden beseffen dat het betrekken van bewoners bij de stadsontwikkeling een groot goed is, waarbij ze wel moeten durven loslaten. Dat kunstje krijgt Gemeente Heerlen steeds beter onder de knie, al zijn we er nog lang niet.
De nieuwe Omgevingswet gaat per 2021 ook bijdragen aan de groei van samenwerking met bewoners, aangezien overheden daarin verplicht worden om bewoners en ondernemingen te betrekken bij gebiedsontwikkeling. Gemeente Heerlen heeft die verplichting niet meer nodig, want burgerbetrokkenheid zit inmiddels in haar bestuurlijke DNA.”